Czy Fundacja rodzinna płaci podatki dochodowe?

Z założenia fundacja rodzinna nie jest podatkowym mechanizmem optymalizacyjnym. Głównym celem stworzenia fundacji rodzinnej ma być bowiem zabezpieczenie majątku i zapewnienie sukcesji.

Niemniej jednak nie da się ukryć, iż opodatkowanie fundacji rodzinnych w określonych sytuacjach jest bardzo korzystne. Poniżej przedstawiamy szczegóły.

Czy Fundacja rodzinna płaci CIT?

Fundacja rodzinna jest podatnikiem CIT. Ustawodawca przewidział jednak dla fundacji rodzinnej zwolnienie podmiotowe (art. 6 ust. 1 pkt 25 ustawy o CIT), ale tylko w zakresie działalności dozwolonej, wskazanej w ustawie o fundacji rodzinnej.

W przypadku prowadzenia działalności wykraczającej poza ten zakres, dochody z tego tytułu będą opodatkowane stawką 25% (art. 24r ust. 1 ustawy o CIT). Nie jest to jednak podatek zryczałtowany – fundacja rodzinna będzie mogła rozliczyć koszty uzyskania przychodu.

Zwolnienie z opodatkowania nie ma również zastosowania do osiąganych przez fundację rodzinną przychodów z najmu, dzierżawy lub innej umowy o podobnym charakterze, której przedmiotem jest przedsiębiorstwo, ZCP lub składniki majątku służące prowadzeniu działalności przez beneficjenta, fundatora lub podmiot powiązany z fundacją, beneficjentem lub fundatorem.

Jeżeli zatem Fundacja rodzinna posiada nieruchomość i wynajmuje ją fundatorowi, który prowadzi tam działalność gospodarczą – dochody z tego tytułu są opodatkowane na zasadach ogólnych (zasadniczo 19%).

Niemniej jednak, jeżeli fundacja rodzinna udostępnia składniki majątku na cele prowadzenia własnej działalności gospodarczej (np. udostępnia samochody beneficjentom, którzy jednocześnie są członkami zarządu fundacji, i którzy korzystają z tych samochodów wyłączenie dla celów działalności gospodarczej fundacji) – wówczas opodatkowanie nie wystąpi. Potwierdziła to interpretacja indywidualna z 27 listopada 2023 r., nr 0114-KDIP2-1.4010.485.2023.1.KW.

Czy wypłata na rzecz beneficjenta jest opodatkowana?

Z dużym prawdopodobieństwem fundacja rodzinna będzie wypłacać / przekazywać różnego rodzaju świadczenia na rzecz beneficjentów.

Wypłata na rzecz beneficjenta jest opodatkowana stawką 15% CIT.

Przykładowo w sytuacji przekazania świadczenia pieniężnego w wysokości 20 000 zł – fundacja rodzinna zobowiązana jest do odprowadzenia podatku w wysokości 3000 zł.

Inne kategorie podlegające opodatkowaniu

Opodatkowanie pojawi się również w sytuacji:

• przekazania mienia w związku z rozwiązaniem fundacji rodzinnej,
• świadczenia w postaci ukrytych zysków.

Druga kategoria brzmi znajomo, podobna konstrukcja została bowiem wykorzystana w ramach opodatkowania estońskim CIT.

Do kategorii ukrytych zysków zalicza się:

1. odsetki, prowizje, wynagrodzenia i inne opłaty od jakiegokolwiek rodzaju pożyczki udzielonej fundacji rodzinnej przez beneficjenta, fundatora lub podmiot powiązany z beneficjentem, fundatorem lub fundacją rodzinną;
2. darowizny lub inne nieodpłatne lub częściowo odpłatne świadczenia, inne niż świadczenia określone w statucie, przekazane, bezpośrednio lub pośrednio, na rzecz beneficjenta, fundatora, podmiotu powiązanego z beneficjentem, fundatorem lub fundacją rodzinną;
3. świadczenia na rzecz beneficjenta, fundatora lub podmiotu powiązanego z beneficjentem, fundatorem lub fundacją rodzinną z tytułu:
   1. usług niematerialnych, takich jak: usługi doradcze, księgowe, badania rynku, prawne, reklamowe, zarządzania i kontroli, przetwarzania danych, rekrutacji pracowników i pozyskiwania personelu, gwarancji i poręczeń oraz świadczeń o podobnym charakterze,
   2. opłat i należności za korzystanie lub prawo do korzystania z autorskich praw majątkowych, licencji, praw własności przemysłowej i know-how;
4. różnicę między wartością rynkową transakcji a ustaloną ceną tej transakcji w przypadku transakcji między fundacją rodzinną a beneficjentem, fundatorem lub podmiotem powiązanym z nimi bądź fundacją rodzinną;
5. pożyczkę udzieloną przez fundację rodzinną beneficjentowi w tej części, która podlegała zwrotowi w danym roku podatkowym i nie została zwrócona do dnia upływu terminu złożenia deklaracji (trzeci miesiąc następnego roku);
6. pożyczkę udzieloną przez fundację rodzinną beneficjentowi na okres co najmniej 10 lat albo na okres krótszy niż 10 lat, jeżeli ostateczny termin obowiązywania umowy wyniósł co najmniej 10 lat.

Katalog ukrytych zysków jest zamknięty, co potwierdza przykładowo interpretacja indywidualna z 1 sierpnia 2023 r., nr 0114-KDIP2-1.4010.341.2023.1.KW

Czy beneficjenci płacą PIT?

Otrzymane świadczenia są dla beneficjentów przychodem. Stawka podatku zależy jednak od stopnia pokrewieństwa / powinowactwa beneficjenta w stosunku do fundatora.

Dla najbliższej rodziny fundatora (z tzw. grupy zero) oraz fundatora ustawodawca przewidział zasadniczo zwolnienie z opodatkowania (art. 21 ust. 1 pkt 157 ustawy o PIT).

Powyższe zwolnienie stosuje się jednak do części przychodów, która odpowiada proporcji mienia wniesionego przez poszczególnych fundatorów. W przypadku gdy fundatorzy nie są wobec siebie spokrewnieni, istnieje wysokie prawdopodobieństwo, iż opodatkowanie wystąpi.

Dla tzw. grupy I i II opodatkowanie wynosi 10%, natomiast dla pozostałych nabywców świadczenia – 15%.

Przykład:

Dwóch niespokrewnionych ze sobą fundatorów (Anna i Marek) wniosło do fundacji rodzinnej po 100 000 zł. A zatem proporcja mienia wniesionego do fundacji wynosi 50% dla każdego z fundatorów.

Jedną z beneficjentek fundacji jest córka Anny – Karolina.

Karolina otrzymała od fundacji świadczenie pieniężne w wysokości 10 000 zł, zwolnieniu podlegałaby wartość 5 000 zł. Pozostała kwota podlegałaby opodatkowaniu 15%.