Zwracamy uwagę na najnowsze stanowisko Szefa KAS z 12 czerwca 2024 r. (nr DKP3.8082.10.2023), w którym organ ten odmówił wydania opinii zabezpieczającej w sytuacji zmiany umów o pracę na umowy o świadczenie usług (B2B). Zdaniem Szefa KAS takie działanie może być uznane jako optymalizacja podatkowa skutkująca unikaniem opodatkowania.
Stan faktyczny
Spółka akcyjna planowała założenie spółki zależnej (sp. z o.o.), w której posiadałaby 100% udziałów. Spółka zamierzała zmienić umowy o pracę dla części pracowników na umowy B2B, które zostałyby zawarte ze spółką zależną.
Stanowisko Szefa KAS
Zdaniem Szefa KAS rozwiązanie przez spółkę z pracownikami ich umów o pracę po to, aby spółka zależna zawarła z nimi umowy B2B (przy niezmienionym zakresie wykonywanych przez nich zadań), może prowadzić do powstania korzyści podatkowej sprzecznej z intencją ustawodawcy. Czynności podejmowane na podstawie umów B2B tylko formalnie stanowiłyby pozarolniczą działalność gospodarczą, a w istocie nie różniłyby się od pozostawania w stosunku pracy. Zdaniem organu, w takiej sytuacji doszłoby zatem do fikcyjnego samozatrudnienia.
Czym jest fikcyjne samozatrudnienie?
Jak wskazano w odmowie wydania opinii zabezpieczającej, fikcyjne samozatrudnienie to sytuacja, w której podatnik zakłada działalność gospodarczą, ale faktycznie wykonuje usługi tylko na rzecz jednego podmiotu, najczęściej byłego pracodawcy i wykonuje obowiązki (często przedmiotowo pokrywające się z treścią świadczeń wykonywanych na podstawie stosunku pracy) w sposób charakterystyczny dla stosunku pracy (pod kierownictwem zleceniodawcy, w miejscu i czasie przez niego wskazanym).
Fikcyjne samozatrudnienie polega więc jedynie na zmianie formalnoprawnej stosunku prawnego łączącego pracodawcę z pracownikiem, co może nie powodować powstania po stronie samozatrudnionego ryzyka gospodarczego czy zwiększenia jego odpowiedzialności.
Jakie korzyści płyną z samozatrudnienia?
- brak obowiązku pobierania podatku przez pracodawcę – dotychczasowy pracodawca przestaje być płatnikiem
- zasadniczo niższe składki ZUS – przede wszystkim w przypadku przedsiębiorców rozpoczynających działalność gospodarczą
- możliwość skorzystania z różnego rodzaju dotacji
- możliwość wyboru formy opodatkowania – możliwość opodatkowania podatkiem liniowym lub ryczałtem
- możliwość rozliczenia kosztów uzyskania przychodów w wysokości poniesionych wydatków
Warunki prowadzenia działalności gospodarczej
Zmiana umowy o pracę na B2B nie jest zakazana przepisami prawa. Tym niemniej zaprezentowane przez Szefa KAS stanowisko sugeruje, aby zachować ostrożność przy wprowadzaniu zmian w zakresie zatrudnienia (szczególnie w przypadku, gdy zakres świadczonych usług nie będzie znacząco odbiegał od zakresu wskazanego w umowie o pracę). Istotne są przede wszystkim warunki prowadzenia działalności gospodarczej wskazane w ustawie o PIT.
Zmiana umowy o pracę na kontrakt B2B powinna się bowiem wiązać zarówno ze zmianą odpowiedzialności byłego pracownika, ponoszeniem przez niego ryzyka gospodarczego oraz zmianą formy współpracy (tj. zadania nie mogą być wykonywane pod kierownictwem oraz w miejscu i czasie wskazanym przez zlecającego czynności) – art. 5b ust. 1 ustawy o PIT.
Sankcje
Wykazanie fikcyjnego samozatrudnienia wiąże się z sankcjami zarówno po stronie byłego pracownika, jak i spółki zatrudniającej. W przypadku stwierdzenia istnienia fikcyjnego samozatrudnienia, należy opodatkować i oskładkować okres samozatrudnienia tak jakby miała miejsce umowa o pracę. Powstanie zatem zarówno zaległość podatkowa, jak i składkowa, którą trzeba zapłacić wraz z odsetkami za zwłokę. W grę wchodzą również sankcje karnoskarbowe dla pracodawcy za niewywiązanie się z obowiązków podatkowych (tj. m.in. wpłacania zaliczek na podatek jako płatnik), a także obowiązek udzielenia zaległych urlopów i wypłacenia ewentualnego wynagrodzenia za nadgodziny.