Wyrok WSA w Gdańsku z dnia 4 grudnia 2024 r., sygn. akt I SA/Gd 814/24, nieprawomocny
4 grudnia 2024 r., WSA w Gdańsku wydał wyrok, w którym orzekł, iż wykupienie przez pracodawcę bezimiennej polisy ubezpieczeniowej od następstw nieszczęśliwych wypadków (NNW) na rzecz pracowników stanowi dla nich przychód z nieodpłatnych świadczeń w rozumieniu ustawy o PIT.
Czego dotyczyła sprawa?
Spółka wystąpiła z wnioskiem o interpretację indywidualną w celu uzyskania informacji, czy w związku z wykupieniem dla pracowników bezimiennej umowy ubezpieczenia NNW powstanie dla pracowników przychód i tym samym czy będzie zobowiązana pobierać zaliczki na PIT.
Spółka, odwołując się do wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 8 lipca 2014 r. (sygn. akt K 7/13), uważała, iż przychód po stronie pracowników nie powstanie. Zgodnie z tym wyrokiem, aby po stronie pracownika powstał przychód z innych nieodpłatnych świadczeń muszą zostać spełnione łącznie następujące warunki:
- świadczenie zostało spełnione za zgodą pracownika (skorzystał on z nich w pełni dobrowolnie),
- świadczenie zostało spełnione w interesie pracownika (a nie pracodawcy) i przyniosło mu korzyść w postaci powiększenia aktywów lub uniknięcia wydatku, który musiałby ponieść,
- korzyść jest wymierna i przypisana indywidualnemu pracownikowi (nie jest dostępna w sposób ogólny dla wszystkich podmiotów).
Według Spółki, żaden z powyższych warunków nie będzie spełniony z uwagi na to, że:
- wszyscy pracownicy będą objęci polisą ubezpieczeniową, która stanowi obowiązkowy element stosunku pracy,
- celem zawarcia takiej umowy jest zabezpieczenie pracodawcy (Spółki) przed ewentualnymi roszczeniami cywilnymi ze strony pracowników,
- wartość składki ubezpieczeniowej nie będzie przypisana do poszczególnych, zatrudnionych w Spółce osób.
Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej (dalej: DKIS) uznał stanowisko Spółki za nieprawidłowe. Stwierdził, iż powstanie przychód po stronie pracowników a Spółka jako płatnik będzie zobowiązana do obliczenia i pobrania zaliczki na PIT.
Stanowisko WSA w Gdańsku
WSA w Gdańsku oddalił skargę Spółki na tą interpretację.
Sąd zgodził się z organem podatkowym, iż warunki wskazane w orzeczeniu TK z 2014 r. będą spełnione:
- przesłanka dotycząca dobrowolności będzie spełniona, gdyż zawarcie umowy o prace oznacza wyrażenie zgody na objęcie umową ubezpieczenia,
- warunek dotyczący świadczenia w interesie pracownika również zostanie spełniony, ponieważ świadczenie leży w interesie pracownika oraz przyniosło mu wymierną korzyść w postaci braku konieczności finansowania składki z własnych środków (gdyby pracownik sam chciał przystąpić do ubezpieczenia, wówczas poniósłby dodatkowy koszt),
- warunek wskazany w pkt 3 jest również spełniony, gdyż objęcie pracowników ochroną ubezpieczenia stanowi dla nich wymierną i zindywidualizowaną korzyść, ze względu na zamknięty krąg osób objętych ubezpieczeniem (ubezpieczonymi będą tylko pracownicy), a sama wypłata odszkodowania jest dokonywana na rzecz konkretnego pracownika.
Na tej podstawie sąd orzekł, iż wykupienie polisy ubezpieczeniowej przez pracodawcę stanowi dla pracowników przychód z nieodpłatnych świadczeń, o którym mowa w art. 12 ust. 1 ustawy o PIT.
Zaskakujące stanowisko organu podatkowego i WSA
Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gdańsku może budzić kontrowersje.
W przeszłości DKIS wydawał bowiem interpretacje dotyczące polis ubezpieczeniowych OC i prezentował korzystne dla podatników stanowisko. Przykładowo w interpretacjach z dnia 16 maja 2024 r. (nr 0112-KDIL2-1.4011.348.2024.1.DJ) oraz z 13 grudnia 2023 r. (nr 0112-KDIL2-1.4011.792.2023.1.KF), DKIS potwierdzał, iż opłacana przez pracodawcę składka na polisę ubezpieczeniową nie stanowi przychodu po stronie pracowników.
„Wobec powyższego, skoro – jak wynika z wniosku – w rozpatrywanej sprawie:
* krąg osób objętych ubezpieczeniem nie będzie skonkretyzowany przez wskazanie ich imienia i nazwiska,
* zakres osób objętych ubezpieczeniem będzie szeroki (bowiem ubezpieczeniem będą objęci byli, obecni i przyszli członkowie zarządu, rady nadzorczej, prokurenci, główny księgowy, którzy na dzień zapłaty składki nie będą możliwi do zidentyfikowania),
* zakres obowiązków, uprawnień oraz odpowiedzialności osób objętych ubezpieczeniem będzie zróżnicowany,
* składka będzie określona ryczałtowo (niezależnie od liczby osób, które w okresie ubezpieczenia będą objęte ochroną ubezpieczeniową),
* nie znają Państwo szczegółów ustalenia ww. składki, a umowa ubezpieczenia nie będzie określała, jaka część składki przypadnie na każdą z osób ubezpieczonych
– to opłacenie przez Państwa składki z tytułu bezimiennej umowy ubezpieczenia od odpowiedzialności cywilnej osób objętych ochroną ubezpieczeniową nie spowoduje powstania po stronie tych osób przychodu z tytułu nieodpłatnych świadczeń.”( 0112-KDIL2-1.4011.348.2024.1.DJ)
Należy przy tym zwrócić uwagę, iż w sprawie rozpatrywanej przez WSA w Gdańsku, polisa również miała charakter bezimienny, a zakres obowiązków, uprawnień oraz odpowiedzialności osób objętych ubezpieczeniem będzie zróżnicowany.
Dodatkowo zakres osób objętych ubezpieczeniem również będzie szeroki, niemniej jednak ubezpieczeniem będą objęci obecni oraz przyszli pracownicy Spółki.
Natomiast jeżeli chodzi o różnice w stanie faktycznym, to w niniejszej sprawie poza rodzajem ubezpieczenia (NNW, a nie OC) to wysokość składki była zależna od liczby ubezpieczonych pracowników.
Zdaniem organu podatkowego, a następnie sądu fakt, że polisą objęci są wszyscy obecni i przyszli pracownicy wskazuje na to, że krąg osób ubezpieczonych jest zamknięty i spółka jest w stanie wskazać każdą osobę, która objęta jest tym ubezpieczeniem, a także okres, w którym korzysta z ochrony ubezpieczeniowej.
Natomiast uwzględniając wysokość zapłaconej składki oraz okres ubezpieczenia można ustalić wysokość przychodu uzyskanego przez daną osobę. Niemniej jednak organ podatkowy wskazał, „że wartość nieodpłatnego świadczenia w postaci objęcia ubezpieczeniem, w sytuacji powstania przychodu po stronie ubezpieczonych, nie zawsze musi oznaczać podzielenie opłaconej przez ubezpieczającego składki „po równo”. Zasadne jest przy obliczaniu wartości nieodpłatnego świadczenia przypadającego na każdą z osób ubezpieczonych przyjęcie rozwiązania uwzględniającego różny zakres obowiązków, różny stopień narażenia na wypadek, bądź też stopień odpowiedzialności osób ubezpieczonych.”
Wyrok jest nieprawomocny.
W naszej ocenie przedstawiony wyrok może budzić kontrowersje. O ile rzeczywiście można zgodzić się, że krąg podmiotów ubezpieczonych ma charakter zamknięty to jednak dodatkową wątpliwość wzbudza przesłanka dobrowolności w przyjęciu świadczenia przez pracownika. Wprawdzie Sąd wskazał, że zatrudnienie lub kontynuowanie pracy w Spółce oznacza w istocie akceptację (a zatem dobrowolność przyjęcia świadczenia oferowanego przez pracodawcę) co do objęcia ubezpieczeniem NNW. Niemniej jednak, czy podjęcie zatrudnienia i chęć jego kontynuacji wskazuje na to, że wszystkie obowiązkowe i narzucone świadczenia finansowane przez pracodawcę powinny być automatycznie traktowane jak dobrowolne? Na to pytanie będzie musiał prawdopodobnie odpowiedzieć NSA.
Biorąc pod uwagę powyższy wyrok rekomendujemy weryfikację zawartych umów ubezpieczenia pracowników.