W ramach przepisów wprowadzających tzw. „polski ład” na gruncie podatku VAT pojawiła się nowa kategoria podatników: grupy VAT. Początkowo przepisy w tym zakresie miały obowiązywać od początku 2022 r., następnie przesunięto ich wejście w życie na 1 lipca 2022 r.
13 czerwca 2022 r. Prezydent podpisał ustawę zmieniającą, zgodnie z którą termin wejścia w życie przepisów o grupach VAT przesunięto na 1 stycznia 2023 r.
Kto może utworzyć grupę VAT? Jakie są korzyści wynikające z rozliczania VAT w ramach grupy? Na co trzeba uważać? Na te i inne pytania odpowiadamy w poniższym podsumowaniu.
Jakie są warunki utworzenia grupy VAT?
Zgodnie z obecnym brzmieniem przepisów, grupę VAT tworzyć mogą wyłącznie podatnicy VAT, którzy:
- posiadają siedzibę na terytorium Polski lub
- nie posiadają siedziby na terytorium Polski, ale posiadają w Polsce oddział za pośrednictwem którego prowadzą działalność gospodarczą.
Pomimo tego, że przepisy odwołują do siedziby działalności / posiadania w Polsce oddziału, grupę VAT utworzyć mogą również osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą (będący podatnikami VAT).
Pomiędzy podmiotami, które tworzą grupę VAT powinny występować powiązania finansowe, ekonomiczne i organizacyjnie.
Powiązania finansowe występują, jeżeli jeden z podatników będących członkiem grupy VAT: (i) posiada bezpośrednio ponad 50% udziałów (akcji) w kapitale zakładowym lub (ii) ponad 50% praw głosu w organach kontrolnych, stanowiących lub zarządzających, lub (iii) ponad 50% prawa do udziału w zysku, każdego z pozostałych podatników będących członkami grupy. Dla występowania powiązań finansowych wystarczające jest spełnienie jednego ze wskazanych warunków.
Warto zwrócić uwagę, że powiązania finansowe w rozumieniu przepisów o VAT nie zaistnieją w przypadku „struktury pionowej”, tj. pomiędzy spółką „babką”, spółką „matką” i spółką „córką”, gdyż nie będzie miała miejsce sytuacja, w której jeden ze wskazanych podmiotów ma odpowiedni udział w każdym z pozostałych podmiotów.
Warto również pamiętać, że – zgodnie z obecnym brzmieniem przepisów – grupy VAT nie utworzą podmioty, które są ze sobą powiązane poprzez podmiot, który nie jest podatnikiem VAT (np. przez osobę fizyczną, która nie prowadzi działalności gospodarczej).
Powiązania ekonomiczne wystąpią, gdy: (i) przedmiot głównej działalności członków grupy VAT ma taki sam charakter lub (ii) rodzaje działalności prowadzonej przez członków grupy VAT uzupełniają się i są współzależne, lub (iii) członek grupy VAT prowadzi działalność, z której w całości lub w dużej mierze korzystają inni członkowie grupy. Dla występowania powiązań ekonomicznych wystarczające jest spełnienie jednego ze wskazanych warunków.
Powiązania organizacyjne występują, gdy podatnicy prawnie lub faktycznie, bezpośrednio lub pośrednio, znajdują się pod wspólnym kierownictwem, lub organizują swoje działania całkowicie lub częściowo w porozumieniu.
Powiązania o charakterze finansowym, ekonomicznym i organizacyjnym muszą występować przez cały okres istnienia grupy VAT jako podatnika. W przypadku braku powiązań, grupa przestaje być podatnikiem VAT.
Grupa VAT tworzona jest poprzez zawarcie umowy o utworzeniu grupy VAT, która powinna być sporządzona na piśmie, a której szczegółowe wymogi wskazane są w przepisach o VAT. Zwrócić należy również uwagę na charakter uczestniczenia w grupie VAT. Podmiot, który jest członkiem danej grupy VAT nie może być członkiem innej grupy VAT. Sama grupa VAT nie może być pomniejszana lub rozszerzana o nowych członków w trakcie jej funkcjonowania.
Ważną funkcję w ramach grupy pełnić będzie przedstawiciel grupy VAT, który ma za zadanie reprezentować grupę VAT w zakresie obowiązków VAT grupy. Właściwość miejscową grupy VAT ustala się w oparciu o dane przedstawiciela (jego miejsce siedziby / prowadzenia działalności gospodarczej).
Korzyści wynikające z grupy VAT
Decyzja o utworzeniu grupy VAT powinna być przemyślana. Z utworzeniem grupy VAT łączą się różne korzyści, ale mogą się również pojawić obowiązki / ryzyka, które należałoby wcześniej przeanalizować i zabezpieczyć.
Podstawową korzyścią dla podmiotów tworzących grupę VAT może być uproszczenie sposobu rozliczenia podatku VAT. Korzyść ta ma charakter administracyjno-organizacyjny. W przypadku utworzenia grupy VAT, odrębne rozliczenia do których realizacji byłby zobowiązany każdy z członków grupy zostaną zastąpione jednym rozliczeniem, które będzie przygotowywane przez przedstawiciela grupy.
Wśród innych korzyści wymienić należy:
- brak opodatkowania tzw. obrotu wewnętrznego, tj. dostaw towarów i świadczenia usług pomiędzy podmiotami tworzącymi grupę VAT;
- efektywniejsze przepływy pieniężne w grupie (poprawa płynności finansowej);
- efektywniejsze zarządzanie ryzykiem podatkowym w VAT / bezpieczniejsze rozliczenia VAT.
Grupa VAT – obszary ryzyk
Ryzyko wystąpienia zmian w grupie
W przypadku przyjęcia przez organ podatkowy, że w trakcie trwania grupy przestała ona spełniać przesłanki istnienia powiązań finansowych, ekonomicznych i organizacyjnych, to wówczas grupa VAT straci status podatnika z dniem poprzedzającym dzień wystąpienia tych zmian. Wszelkie zmiany w grupie podejmowane muszą być z dużą dozą ostrożności ze względu na ryzyko utraty koniecznych powiązań pomiędzy jej członkami.
Odliczenia VAT
Ze względu na to, że grupa VAT może być tworzona przez podmioty, które dokonują transakcji opodatkowanych VAT, zwolnionych z VAT, niepodlegających VAT, czy odliczających VAT przy zastosowaniu prewskaźników VAT (tj. struktury sprzedaży i / lub prewspółczynnika VAT), to problematycznym może być określenie prawidłowych kwot podatku naliczonego podlegającego odliczeniu.
Obowiązki formalne
Od momentu utworzenia grupy tylko grupa jest podatnikiem. W związku z tym , faktury sprzedażowe powinny być wystawiane z danymi grupy. Odpowiednio, przy fakturach zakupowych członkowie grupy będą musieli informować kontrahentów, że faktury powinny być wystawiane na grupę VAT.
Grupa VAT – zmiany legislacyjne
13 czerwca 2022 r. Prezydent RP podpisał ustawę z 8 czerwca 2022 r. o zmianie niektórych ustaw w celu automatyzacji załatwiania niektórych spraw przez Krajową Administrację Skarbową, która wprowadza zmiany w zakresie grup VAT:
- ustawa przesuwa termin wejścia w życie przepisów dotyczących grupy VAT z dnia 1 lipca 2022 r. na dzień 1 stycznia 2023 r.;
- na mocy ustawy zmieniającej dodano przepis, zgodnie z którym grupa VAT wstępuje w prawa i obowiązki członków grupy VAT w zakresie podatku na okres, w jakim grupa ta posiada status podatnika;
- na mocy ustawy zmieniającej dodano do ustawy o VAT art. 109 ust. 11g-11k, zgodnie z którymi członkowie grupy VAT będą obowiązani prowadzić w postaci elektronicznej ewidencję czynności, o których mowa w art. 8c ust. 1 ustawy o VAT (czyli dostaw towarów lub świadczenia usług dokonanych przez członka grupy VAT na rzecz innego członka tej samej grupy VAT); członkowie grupy VAT mają być obowiązani do przesłania do urzędu skarbowego, za pomocą środków komunikacji elektronicznej tej ewidencji za okresy miesięczne w terminie do 25. dnia miesiąca następującego po każdym kolejnym miesiącu; zmiany w tym zakresie mają obowiązywać od 1 lipca 2023 r.
- w okresie od 1 stycznia 2023 r. do 30 czerwca 2023 r. członkowie grupy VAT będą obowiązani prowadzić w postaci elektronicznej ewidencję czynności, o których mowa w art. 8c ust. 1 ustawy o VAT i przedstawiać ją organowi na żądanie w terminie 7 dni.