14 lutego 2025 r. TSUE wydał postanowienie (sygn. C-270/24), w którym stwierdził, iż nawet jeżeli transakcja ma fikcyjny charakter to nie oznacza to samo w sobie, że doszło do nadużycia prawa w zakresie podatku VAT.
Czego dotyczyła sprawa?
Spółka węgierska, zajmująca się handlem odpadami, postanowiła kupić od niemieckiego producenta kruszarkę, wpłacając na poczet zakupu zaliczkę.
Okazało się, iż Spółka ma możliwość otrzymania kredytu na preferencyjnych warunkach tj. bez odsetek, w związku z udziałem w specjalnym programie kredytowym. Niestety warunki programu nie pozwalały na bezpośredni zakup maszyny za granicą. W związku z tym Spółka postanowiła znaleźć węgierskiego dystrybutora, od którego mogłaby nabyć wspomnianą kruszarkę i skorzystać z ww. programu.
Po dokonaniu zakupu, Spółka odliczyła podatek VAT z faktury otrzymanej od dystrybutora. Niemniej jednak zdaniem węgierskich organów podatkowych Spółka nie miała prawa do odliczenia podatku.
Uznano, że charakter transakcji był sztuczny, w związku z czym Spółka powinna zapłacić karę w wysokości 200% nienależnie odliczonego podatku. Organ uznał przy tym, że:
- kwota wynikająca z faktury obejmowała marżę w wysokości 31,5%, która nie miała związku z rzeczywistą rolą dystrybutora w procesie zakupu maszyn (wygórowana cena),
- data dostawy wskazana na fakturze wystawionej przez dystrybutora była nieprawidłowa,
- maszyny zostały zakupione przez Spółkę bezpośrednio od niemieckiego producenta, bez udziału dystrybutora.
Spółka kwestionując istnienie oszustwa, wniosła pozew do sądu w Węgrzech. Sąd ten nie zgodził się ze stanowiskiem organów podatkowych, wskazując, że odmowa prawa do odliczenia VAT została oparta na okolicznościach, które same w sobie nie uzasadniają takiej odmowy. Ostatecznie sprawa trafiła do TSUE.
Stanowisko TSUE
Zdaniem TSUE, Spółce nie można odmówić prawa do odliczenia podatku VAT, ponieważ towary zostały Spółce dostarczone i wykorzystane na potrzeby opodatkowanych transakcji.
TSUE wskazał, iż :
- podatnikowi nie można odmówić skorzystania z prawa do odliczenia, gdy okoliczności sprawy zostały udowodnione na podstawie domniemań,
- nawet jeśli zostanie udowodniony fikcyjny charakter transakcji to nie oznacza to samo w sobie, że doszło do nadużycia prawa lub oszustwa w zakresie podatku VAT,
- wygórowana cena dostawy towarów nie może sama w sobie uzasadniać odmowy prawa do odliczenia VAT,
- nawet jeśli wskazanie nieprawidłowej daty było umyślne nie stanowi dowodu na istnienie oszustwa w zakresie VAT.
TSUE nie oceniał jednak czy transakcja była fikcyjna, pozostawił tę kwestię sądowi krajowemu.
Komentarz ABC Tax
Należy zgodzić się z tym, iż odmowa skorzystania z prawa do odliczenia VAT wymaga odpowiedniego uzasadnienia. Organy podatkowe muszą wykazać, że podatnik aktywnie uczestniczył w oszustwie w zakresie podatku VAT lub że wiedział (lub powinien był wiedzieć), że wystawca faktury dopuścił się takiego oszustwa.
Nie można przy tym uznać, że nie jest możliwe odliczanie VAT z faktur wystawianych przez dystrybutorów / pośredników, tym bardziej jeżeli nabywane towary są wykorzystywane do czynności opodatkowanych VAT. Gdyby nie pełniona przez nich rola, w ogóle mogłoby nie dojść do zakupu, udział pośredników w danej transakcji jest zatem często znaczący. Dokonywanie nabyć od pośredników nie musi zatem oznaczać uczestniczenia w oszustwie podatkowym.