Oddajemy w Państwa ręce autorski przegląd podatkowy, w którym opisujemy wybrane przez nas ciekawe wyroki sądów oraz nasze stanowisko w danej sprawie.
Spis treści:
Wartość firmy (goodwill) nie podlega opodatkowaniu PCC – uchwała 7 sędziów NSA z 21 lutego 2022 r. (sygn. III FPS 2/21)
Stan faktyczny
Gdańska spółka E. w dniu 29 września 2017 r. sprzedała zorganizowaną część przedsiębiorstwa (ZCP). Cena sprzedaży przekroczyła wartość rynkową wchodzących w skład ZCP składników majątkowych. Powstała więc dodatnia wartość firmy (goodwill). Spółka wystąpiła z wnioskiem o interpretację w celu potwierdzenia, że goodwill nie podlega opodatkowaniu PCC. Interpretacja, a także wyrok WSA w Gdańsku były negatywne dla spółki. WSA w Gdańsku uznał, że goodwill to stanowiące część przedsiębiorstwa prawo majątkowe na dobrach niematerialnych, uzyskujące wymierną wartość w umowie sprzedaży i podlegające sprzedaży razem z przedsiębiorstwem jako prawo akcesoryjne. Jako prawo zbywalne i mające określoną wartość majątkową stanowi więc przedmiot opodatkowania PCC. Spółka złożyła skargę kasacyjną do NSA, który – ze względu na istniejące rozbieżności w orzecznictwie w tym zakresie-postanowił skierować pytanie w tej sprawie do składu siedmiu sędziów NSA.
Uchwała siedmiu sędziów NSA
Skład siedmiu sędziów NSA stwierdził, że dodatnia wartość firmy (tzw. goodwill), rozumiana jako nadwyżka ceny nabycia nad wartością rynkową składników majątkowych przedsiębiorstwa lub jego zorganizowanej części, nie stanowi prawa majątkowego w rozumieniu przepisów ustawy o PCC. Sędziowie wskazali, że goodwill nie jest ani rzeczą, ani prawem majątkowym, nie jest bowiem związany z żadnym uprawnieniem mającym swe źródło w przepisach prawa, jak również nie odpowiada mu żaden obowiązek świadczenia lub powstrzymywania się od określonych działań przez inne podmioty. Pomimo wymiaru finansowego wartość firmy nie jest zatem prawem majątkowym.
Komentarz ABC Tax
Sprawa opodatkowania wartości firmy PCC faktycznie budziła wątpliwości i w orzecznictwie była różnie rozstrzygana. Do 2018 r. przeważało raczej stanowisko wskazujące, że wartość firmy (goodwill) jest prawem majątkowym jako prawo zbywalne, posiadające określoną wartość, przy sprzedaży przedsiębiorstwa podlega opodatkowaniu PCC (tak np. wyrok NSA z 20.06.2006 r. II FSK 839/05). Później pojawiły się jednak również wyroki przeciwne – korzystne dla podatników (tak np. wyrok NSA z 28.06.2018 r., II FSK 1932/16).
Omawiana uchwała powinna zatem zakończyć te rozbieżności, wskazując jednoznacznie, że wartość firmy nie podlega opodatkowaniu PCC.
Uchwała ta jest tzw. uchwałą konkretną – wiążącą bezpośrednio skład orzekający w danej sprawie. Niemniej jednak pośrednio wiąże ona także inne sądy administracyjne. Jeżeli bowiem jakikolwiek skład sądu administracyjnego nie podzieliłby tego stanowiska, to musi przedstawić powstałe zagadnienie prawne do rozstrzygnięcia szerszemu składowi NSA. Należy mieć nadzieję, że uchwałą tą uwzględnią także organy podatkowe.
Z kolei podatnicy, którzy zapłacili PCC od wartości firmy, mogą teraz występować z wnioskami o nadpłatę.
Tomasz Napierała, Doradca podatkowy | Partner ABC Tax
tel. 797 720 901
tnapierala@abctax.com.pl
Oprocentowanie w przypadku błędnej interpretacji – wyrok WSA w Szczecinie z 7 października 2021 r. (sygn. I SA/Sz 631/21)
Stan faktyczny
Podatnik wystąpił z wnioskiem o interpretację podatkową w celu potwierdzenia, że dochód rezydenta duńskiego ze sprzedaży udziałów w polskich spółkach jest zwolniony z opodatkowania w Polsce. Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej uznał stanowisko podatnika za nieprawidłowe i wskazał, że taka transakcja podlega opodatkowaniu. Podatnik zastosował się do wydanej interpretacji i w efekcie zapłacił podatek. Jednocześnie złożył skargę do sądu administracyjnego. Sprawa przeszła przez wszystkie instancje odwoławcze i ostatecznie NSA przyznał rację podatnikowi. W związku z tym podatnik wystąpił o zwrot nadpłaconego podatku wraz z odsetkami za okres, w którym jego środkami w sposób nieuprawniony zarządzał Skarb Państwa.
Organy podatkowe odmówiły, jednak wypłaty odsetek wskazując, że katalog przypadków, gdy podatnikowi należy się oprocentowanie nadpłaty, jest zamknięty, a nie ma w nim skutków zastosowania się do błędnej interpretacji.
Stanowisko WSA w Szczecinie
WSA w Szczecinie nie zgodził się ze stanowiskiem organów podatkowych. Sąd wskazał, że literalnie przepisy rzeczywiście przewidują oprocentowania nadpłaty powstałej w wyniku zastosowania się do interpretacji, która została uznana za niezgodną z prawem, zwrócił jednak uwagę, że prawo do oprocentowania nadpłaty przysługuje, gdy przyczyną jej powstania jest wadliwe rozstrzygnięcie organów podatkowych.
W uzasadnieniu wyroku Sąd stwierdził, że nadpłata w analizowanej sprawie wynikała z dozwolonego prawem zastosowania się podatnika do interpretacji, która ostatecznie została oceniona jako naruszająca prawo. Zachowanie skarżącego było wzorcowe pod względem zgodności z prawem, w przeciwieństwie do działania organów podatkowych. Zdaniem Sądu, podatnik nie może być obciążany błędami lub uchybieniami organu administracji publicznej.
Komentarz ABC Tax
Wyrok ten jest istotny nie tylko z punktu widzenia podatników, którzy w wyniku błędnej interpretacji wydanej przez organy podatkowe nadpłacili podatek i mogą wnosić o jego zwrot wraz z należnymi odsetkami, ale także z punktu widzenia podatników, którzy występują z wnioskami o wydanie interpretacji podatkowej. Pokazuje on bowiem, że Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej powinien podchodzić do interpretacji w sposób odpowiedzialny i szczególnie sumienny, uwzględniając zarówno wykładnię prawną, jak i zasadę budowania zaufania do organów skarbowych i rozstrzygania wątpliwości na korzyść podatnika.
Jeżeli w Państwa praktyce wystąpiła sytuacja, w której zastosowaliście się Państwo do błędnej interpretacji podatkowej (wydanej w Państwa indywidualnej sprawie), która następnie została uchylona w wyniku podjętych działań odwoławczych, wyrok WSA w Szczecinie pokazuje, że można dochodzić oprocentowania za okres, w którym podatek był nienależnie wpłacony.
Wyrok WSA w Szczecinie jest nieprawomocny.
Elżbieta Skurczak, Radca prawny
tel. 593 336 434
eskurczak@abctax.com.pl
Podatnik odpowiada za niepobrane przez płatnika zaliczki – wyrok 7 sędziów NSA z 14 lutego 2022 r. (sygn. II FSK 210/19)
Stan faktyczny
Istotą sporu była kwestia odpowiedzialności podatnika za zaliczki na podatek dochodowy (PIT), które nie zostały pobrane przez płatnika na podstawie uzyskanej przez niego interpretacji indywidualnej. Z otrzymanej przez pracodawcę indywidualnej interpretacji wynikało, że wypłacone pracownikom odszkodowania w ramach Programu Dobrowolnych Odejść należy zakwalifikować jako przychód zwolniony z PIT. Wobec tego płatnik nie ma obowiązku poboru zaliczek na PIT od wypłaconych odszkodowań.
W dniu 23 czerwca 2016 r. Minister Finansów wydał interpretację ogólną (nr DD3.8201.1.2016.MCA), w której wskazał, że świadczenia, które pracownik otrzymuje w związku z przystąpieniem do Programu Dobrowolnych Odejść, nie są objęte zwolnieniem z PIT.
Wobec tego, że pracodawca, który uzyskał interpretację indywidualną, korzystał z ochrony prawnej przed negatywnymi konsekwencjami braku pobrania zaliczki. Wobec tego organy podatkowe podjęły próbę wyegzekwowania zapłaty PIT od odszkodowań przez pracowników. Organy argumentowały, że skoro odszkodowanie powinno być opodatkowane, a pracodawcy ze względu na zastosowanie się do indywidualnej interpretacji podatkowej przysługuje ochrona prawna, to ciężar zapłaty zaległości podatkowej ciąży na pracowniku (podatniku).
W analizowanej sprawie podatnik zapłacił podatek – zgodnie z żądaniem organów podatkowych – a następnie złożył wniosek o stwierdzenie nadpłaty, w którym argumentował m.in., że ochrona wynikająca z interpretacji wydanej dla pracodawcy powinna chronić również pracownika.
Stanowisko NSA
Skład siedmiu sędziów NSA stwierdził, że literalna wykładnia art. 26a § 1 Ordynacji podatkowej, wsparta wykładnią systemową i celowościową (walka z szarą strefą), prowadzi do wniosku, iż w sytuacji, gdy płatnik został zwolniony z obowiązku obliczenia, pobrania i wpłaty podatku (zaliczki na podatek), w związku z czym zobowiązanie jego w tym zakresie wygasło, nie może być jednocześnie, niejako „wirtualnie”, nadal zobowiązany do poboru zaliczki.
Oznacza to, że jeśli płatnik wskutek indywidualnej interpretacji podatkowej nie pobrał podatku, a następnie interpretacja została wygaszona, to kończy się odpowiedzialność płatnika. Natomiast podatnik nie jest zwolniony z tej odpowiedzialności. To podatnik odpowiada całym swoim majątkiem za zobowiązania podatkowe.
Komentarz ABC Tax
Należy zgodzić się z opinią NSA, że interpretacja indywidualna chroni wyłącznie podmiot, który ją otrzymał, ochrona nie dotyczy zaś innych osób (nawet pośrednio).
Jednakże w sytuacji, w której to na płatniku ciąży obowiązek prawidłowego obliczenia, poboru i zapłaty podatku w imieniu podatnika, nie można oczekiwać od podatnika, że będzie samodzielnie dokonywał oceny, czy w danej sytuacji płatnik prawidłowo lub nie dokonał obliczenia i poboru zaliczki na podatek.
Z takiej odpowiedzialności powinien zwalniać podatnika właśnie przepis art. 26a § 1 Ordynacji podatkowej, zgodnie z którym: Podatnik nie ponosi odpowiedzialności z tytułu zaniżenia lub nieujawnienia przez płatnika podstawy opodatkowania czynności, o których mowa w art. 12, 13 oraz 18 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych – do wysokości zaliczki, do której pobrania zobowiązany jest płatnik.
Aleksandra Trocińska, Doradca podatkowy
tel. 709 720 901
atrocinska@abctax.com.pl
Zmniejszenie kapitału zakładowego a obowiązek dokumentacyjny – wyrok WSA w Gliwicach z 12 października 2021 r. (sygn. I SA/Gl 1160/21)
Stan faktyczny
Podatnik wystąpił z wnioskiem o wydanie interpretacji w zakresie obowiązku sporządzenia dokumentacji cen transferowych dla zmniejszenia kapitału zakładowego spółki zależnej. Podatnik (spółka akcyjna) posiada 100% udziałów w spółce zależnej (spółka z o.o.). Spółka zależna wygenerowała ujemny kapitał rezerwowy w związku z czym, podjęto decyzję o obniżeniu jej kapitału zakładowego poprzez zmniejszenie wartości nominalnej wszystkich udziałów. Planowane obniżenie przekroczy 2 mln zł, a jego kwota zostanie przeznaczona w całości na kapitał rezerwowy. Obniżenie wartości udziałów nastąpi bez wynagrodzenia.
Organ interpretacyjny stwierdził, że planowane obniżenie kapitału zakładowego spółki zależnej poprzez obniżenie wartości nominalnej wszystkich udziałów stanowi transakcję kontrolowaną. Jednocześnie wskazał, że w opisanym przypadku powstanie obowiązek sporządzenia dokumentacji cen transferowych, ponieważ wartość obniżenia kapitału zakładowego przekroczy próg 2 mln zł. Spółka nie zgodziła się ze stanowiskiem organu i zaskarżyła wydaną interpretację.
Stanowisko WSA w Gliwicach
WSA w Gliwicach uznał, że obniżenie wartości nominalnej udziałów powinno być rozpatrywane jako umorzenie udziałów i za zgodą wspólnika może nastąpić bez wynagrodzenia. Sąd również wskazał, że pojęcie transakcji kontrolowanej obejmuje wszystkie działania gospodarcze, których rzeczywista treść identyfikowana jest na podstawie faktycznych zachowań stron. Do działań gospodarczych należy zaliczyć także działania o charakterze kapitałowym.
W uzasadnieniu wyroku Sąd stwierdził, że uregulowanie instytucji obniżenia kapitału zakładowego w Kodeksie spółek handlowych nie powoduje braku podstawy do identyfikowania obniżenia wartości nominalnej udziałów jako transakcji kontrolowanej. Ponadto, wskazał na konieczność przygotowania dokumentacji cen transferowych dla ww. transakcji z uwagi na zmniejszenia wartości udziałów o ponad 2 mln zł.
Ostatecznie Sąd oddalił skargę wskazując na zasadną wykładnię organu interpretacyjnego pojęcia transakcji kontrolowanej oraz prawidłowe przyjęcie, że do obniżenia wartości nominalnej udziałów spółki zależnej bez wynagrodzenia będą miały zastosowanie przepisy o cenach transferowych.
Komentarz ABC Tax
Obowiązek dokumentowania transakcji kapitałowych budzi wiele wątpliwości podatników, dlatego temat ten często jest przedmiotem interpretacji podatkowych. Linia orzecznicza pokazuje, że transakcje polegające na zmianie wysokości kapitału spółki wchodzą w zakres przepisów o cenach transferowych i po przekroczeniu ustawowego progu wymagają udokumentowania.
W tej kwestii warto pamiętać, że nie wszystkie transakcje kapitałowe stanowią transakcję kontrolowaną. Zgodnie ze stanowiskiem Ministra Finansów przedstawionym w interpretacji ogólnej z 29 grudnia 2021 r. dywidendy, dopłaty kapitałowe oraz wypłaty zysku nie podlegają obowiązkowi dokumentacyjnemu ze względu na brak gospodarczego charakteru, a tym samym brak spełnienia definicji transakcji kontrolowanej.
Wyrok WSA w Gliwicach jest nieprawomocny.
Marta Lango, Młodszy Manager
tel. 790 720 901
mlango@abctax.com.pl
Usługi udostępniania pracowników a podatek u źródła – wyrok WSA w Gliwicach z 13 stycznia 2021 r. (sygn. I SA/Gl 1338/20)
Stan faktyczny
Spółka wystąpiła z wnioskiem o wydanie interpretacji dotyczącej obowiązku pobrania podatku u źródła z tytułu płatności za nabywane z grupy usługi udostępniania pracowników. Pracownicy mieli pełnić funkcje związane m.in. z zarządzaniem oraz ustalaniem strategii, controllingiem, produkcją, jakością, sprzedażą i logistyką. Udostępniani pracownicy stanowią najczęściej wykwalifikowany personel, zajmujący wyższe stanowiska. Spółce udostępniany jest również personel o niższych kwalifikacjach.
Organ interpretacyjny stwierdził, że nabywane usługi w części dotyczącej wykwalifikowanego personelu stanowią w istocie usługi zarządzania i kontroli lub świadczenia o podobnym charakterze do tych usług, natomiast nabywane przez Spółkę usługi w części dotyczącej personelu o niższych kwalifikacjach stanowią świadczenia o podobnym charakterze do usług rekrutacji pracowników i pozyskiwania personelu. W obu przypadkach świadczenia są objęte podatkiem u źródła. Spółka nie zgodziła się ze stanowiskiem organu i zaskarżyła wydaną interpretację.
Stanowisko WSA w Gliwicach
WSA w Gliwicach uznał, że usługi udostępniania pracowników nie są tożsame z usługami zarządzania i kontroli ani nie stanowią świadczenia o podobnym charakterze – brak jest cech charakterystycznych dla tego rodzaju świadczeń. Sąd uznał również, że usługi nie stanowią usług rekrutacji pracowników.
Tym niemniej, Sąd nie podzielił stanowiska spółki, że usługi udostępnienia pracowników nie mogą zostać zakwalifikowane jako świadczenia o podobnym charakterze do świadczeń pozyskiwania personelu w rozumieniu art. 21 ust. 1 pkt 2a ustawy o CIT. Sąd nie zgodził się z oceną, że pozyskiwanie personelu musi polegać na jego aktywnym poszukiwaniu na zewnątrz, tj. poza strukturami kontrahenta i samej spółki.
Ostatecznie Sąd uchylając interpretację zakwalifikował rozpatrywane usługi jako mające charakter świadczenia o podobnym charakterze do świadczeń pozyskiwania personelu w rozumieniu art. 21 ust. 1 pkt 2a ustawy o CIT. Ocenę tę uargumentował m.in. wskazaniem, że istotą i celem świadczenia udostępniania (poprzez oddelegowanie) pracowników oraz pozyskiwania personelu jest udostępnienie spółce brakującej jej kadry pracowniczej na określony czas.
Komentarz ABC Tax
Płatności z tytułu tzw. usług niematerialnych od długiego czasu budzą spory pomiędzy podatnikami a organami podatkowymi. Wątpliwości budzi ocena, czy w danych okolicznościach świadczenie ma podobny charakter do usług wymienionych w katalogu art. 21 ust. 1 pkt 2a ustawy o CIT.
W analizowanym wyroku Sąd stanął na niekorzystnym dla podatników stanowisku, że usługi oddelegowania pracowników stanowią usługi o podobnym charakterze do usług pozyskiwania personelu. Takie stanowisko nie jest co końca przekonujące. Udostępnienie kontrahentowi swoich pracowników wydaje się istotnie różnić od usługi pozyskiwania pracowników.
Warto pamiętać, że na gruncie większości umów o unikaniu podwójnego opodatkowania, płatności z tytułu usług niematerialnych nie podlegają opodatkowaniu podatkiem u źródła w Polsce. Tym niemniej, warunkiem zastosowania umowy jest posiadanie certyfikatu rezydencji odbiorcy należności oraz dochowanie należytej staranności.
W świetle orzecznictwa i praktyki organów podatkowych podatnicy dokonujący wypłat z tytułu tego rodzaju świadczeń powinni zachować szczególną ostrożność przy kwalifikacji usług dla celów WHT.
Wyrok WSA w Gliwicach jest nieprawomocny.
Dominika Rąpała, Konsultant
drapala@abctax.com.pl
Opłaty kontrolne pobierane przez spółkę prawa prywatnego prowadzącą prywatne parkingi – wyrok TSUE z 20 stycznia 2022 r. (sygn. C-90/20)
Stan faktyczny
Spółka prawa duńskiego, prowadząca parkingi na prywatnych nieruchomościach, zaskarżyła duński organ podatkowy (SKAT) za oddalenie wniosku o zwrot VAT zapłaconego z tytułu opłat kontrolnych nakładanych przez spółkę za naruszanie postanowień dotyczących strefy parkowania. Organ podatkowy uznał, że przedsiębiorstwo jest zobowiązane do zapłaty podatku VAT z tytułu tych opłat.
Sprawa ta była rozpatrywana przez duńskie sądy, które podtrzymywały stanowisko SKAT. Uznano, że dodatkowe opłaty za złamanie regulaminu parkingu podwyższają wynagrodzenie za usługę parkingową, z której skorzystał kierowca. Spółka uważała, że opłaty kontrolne nie mają związku z wartością świadczonej usługi parkingowej. Spółka traktowała je jako sankcje, które nie podlegają VAT. Spór został ostatecznie rozstrzygnięty przez TSUE, do którego duński sąd najwyższy skierował pytanie prejudycjalne.
Stanowisko Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej
TSUE zgodził się ze stanowiskiem duńskich organów podatkowych i sądów, stwierdzając, że opłaty kontrolne pobierane przez spółkę prawa prywatnego prowadzącą prywatne parkingi w razie nieprzestrzegania przez kierowców ogólnych warunków użytkowania tych parkingów należy uznać za wynagrodzenie za odpłatne usługi, które jako takie podlegają VAT.
Trybunał motywując swoje stanowisko wskazał, że świadczenie usług dokonywane jest odpłatnie tylko wtedy, gdy pomiędzy usługodawcą a usługobiorcą istnieje stosunek prawny, w ramach którego następuje wymiana świadczeń wzajemnych. Parkowanie na określonym miejscu znajdującym się na jednym z parkingów powoduje powstanie stosunku prawnego między spółką jako usługodawcą i zarządzającym danym parkingiem a kierowcą, który skorzystał z tego miejsca parkingowego.
ramach tego stosunku prawnego strony korzystają z praw i wywiązują się z obowiązków, zgodnie z określonymi warunkami użytkowania parkingów, wśród których znajdują się udostępnienie miejsca parkingowego i spoczywający na danym kierownicy obowiązek uiszczenia, oprócz opłaty za parkowanie, stosownie do okoliczności, w razie nieprzestrzegania tych ogólnych warunków, kwoty odpowiadającej opłatom kontrolnym za nieprawidłowe parkowanie, wskazanej na tablicy informacyjnej. W związku z tym, uiszczenie opłat za parkowanie oraz opłat kontrolnych stanowi wynagrodzenie za udostępnienie miejsca parkingowego.
TSUE wskazał również, że dla celów wykładni przepisów dyrektywy VAT ocena tego, czy płatność dokonywana jest w zamian za świadczenie usługi, jest kwestią z zakresu prawa Unii, którą należy rozstrzygać odrębnie od oceny dokonywanej na mocy prawa krajowego.
Komentarz ABC Tax
W związku z harmonizacją VAT w Unii Europejskiej wnioski wydane w sprawie duńskiej spółki mogą być wiążące również dla polskich przedsiębiorców. Wyrok jest kolejnym głosem w długiej dyskusji dotyczącej opodatkowania VAT różnego rodzaju świadczeń o charakterze karnym czy odszkodowawczym. Jest to też kolejny wyrok potwierdzający, że opłaty o charakterze zbliżonym do odszkodowania należy raczej traktować jako podlegające VAT. Wyrok TSUE niestety nie rozstrzyga najistotniejszych wątpliwości, które dotyczą jasnych kryteriów rozgraniczających kary czy odszkodowania, które są poza zakresem opodatkowania VAT, od świadczeń opodatkowanych.
Weronika Sydow, Stażystka
wsydow@abctax.com.pl